भारतीय संविधानातील घटनादुरुस्त्या (५१ ते ७५)

 

 

 

 

घटनादुरुस्ती
क्रमांक
अंमलबजावणी
कलमातीलबदल
ठळकवैशिष्ट्ये
५१ वी
१६ जून १९८६
– कलम ३३० व ३३२ मध्ये दुरुस्ती करण्यात आली.
– नागालैंड, मेघालय, मिझोरम व अरुणाचल प्रदेश लोकसभामध्ये अनुसूचित जमातींना आरक्षण देण्यात आले.
५२ वी
१ मार्च १९८५

– कलम १०१, १०२, १९०, १९१ मध्ये दुरुस्ती करण्यात आली.

– नवीन परिशिष्ट १० चा समावेश करण्यात आला.

पक्षांतरबंदी कायदा : विधानसभा व लोकसभेचे सदस्य असताना एका पक्षातून दुसऱ्या पक्षात पक्षांतर करणाऱ्या सदस्यांचा सदस्यत्व रद्द करण्याचा अधिनियम पारित.
५३ वी
– नवीन कलम ३७१ (G) चा समावेश करण्यात आला.
– मिझोरम राज्यासाठी विशेष तरतुदी करण्यात आल्या. मिझोरमच्या विधानसभेत न्यूनतम ४० सदस्यांची तरतूद.
५४ वी
१ एप्रिल १९८६

– कलम १२५ आणि २२१ मध्ये दुरुस्ती

– परिशिष्ट २ मध्ये दुरुस्ती.

– भारताचे मुख्य न्यायाधीश व इतर न्यायाधीशांचे वेतन वाढविण्यात आले.

– भविष्यकाळात वेतन वाढीसाठी घटनादुरुस्ती करावी लागणार नाही अशी तरतूद करण्यात आली.

५५ वी
२० फेब्रुवारी १९८७
– नवीन कलम ३७१ (H) चा समावेश.
– अरुणाचल प्रदेशच्या स्थापनेनंतर राज्यपालांना काही विशेष अधिकार देण्यात आले. याच्या विधानसभेची सदस्यसंख्या ३० ठरवण्यात आली.
५६ वी
३० मे १९८७
– नवीन कलम ३७१ (I) चा समावेश करण्यात आला.
– गोवा या राज्याची निर्मिती करण्यासाठी संक्रमण तरतूद करण्यात आली. गोवा विधानसभेची सदस्यसंख्या ३० निश्चित करण्यात आली.
५७ वी
२१ सप्टेंबर १९८७
– कलम ३३२ मध्ये दुरुस्ती करण्यात आली.
– नागालैंड, मेघालय, मिझोरम व अरुणाचल प्रदेश विधानसभामध्ये अनुसूचित जमातींना आरक्षण देण्यात आले.
५८ वी
९ डिसेंबर १९८७
– नवीन कलम ३९४ (A) चा समावेश करण्यात आला.
– भाग २२ मध्ये दुरुस्ती करण्यात आली.
– घटनेचे अधिकृत हिंदी भाषांतर व पुढील काळात होणाऱ्या घटनादुरुस्तीचे हिंदी भाषांतर करण्यासाठी तरतूद करण्यात आली.
५९ वी
३० मार्च १९८८

– कलम ३५६ मध्ये दुरुस्ती

– नवीन कलम ३५९ (A) चा समावेश.

– पंजाबमध्ये राष्ट्रपती राजवटीची मुदत ३ वर्ष करण्यात आली.
– पंजाब किंवा पंजाबच्या काही जिल्ह्यांत अंतर्गत आणीबाणी लागू करण्यात आली.
६० वी
२० डिसेंबर १९८८
– कलम २७६ मध्ये दुरुस्ती.
– व्यवसाय कराची मर्यादा २५० रु. वरून वाढवून २५०० रु. करण्यात आली.
६१ वी
२८ मार्च १९८९
– कलम ३२६ मध्ये दुरुस्ती.
– मतदाराच्या वयाची मर्यादा घटवून २१ वरून १८ करण्यात आली.
६२ वी
२० डिसेंबर १९८९
– कलम ३३४ मध्ये दुरुस्ती
– अनुसूचित जाती व जमाती तसेच अंगलो इंडियन यांच्यासाठी लोकसभेच्या व विधानसभेच्या जागांची आरक्षण कालमर्यादा १० वर्षांनी वाढवून २००० पर्यंत केली.
६३ वी
६ जानेवारी १९९०
– कलम ३५६ मध्ये दुरुस्ती
– कलम ३५९ (A) वगळण्यात आले.
– ५९ व्या घटनादुरुस्तीने व कलम ३५९ (A) द्वारे पंजाब राज्यासाठी करण्यात आलेले आणीबाणीचे अधिकार रद्द करण्यात आले.
६४ वी
– १६ एप्रिल १९९०
– कलम ३५६ मधेय दुरुस्ती करण्यात आली.
– पंजाबमध्ये राष्ट्रपती राजवटीची मुदत ३ वर्ष ६ महिने करण्यात आली.
६५ वी
१२ मार्च १९९०
– कलम ३३८ मध्ये दुरुस्ती
– अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमातीसाठी राष्ट्रीय आयोगाची स्थापना करण्यात आली. आणि या आयोगाचे वैधानिक अधिकार निर्दिष्ट करण्यात आले.
६६ वी
७ जून १९९०
– परिशिष्ट ९ मध्ये दुरुस्ती करण्यात आली.
– जमीन सुधारणा कायद्यात दुरुस्ती करण्यात आली.
६७ वी
४ ऑक्टोबर १९९०
– कलम ३५६ मध्ये दुरुस्ती.
– पंजाबमध्ये राष्ट्रपती राजवटीची मुदत ४ वर्ष करण्यात आली.
६८ वी
१२ मार्च १९९१
– कलम ३५६ मधेय दुरुस्ती करण्यात आली.
– पंजाबमध्ये राष्ट्रपती राजवटीची मुदत ५ वर्ष करण्यात आली.
६९ वी
१ फेब्रुवारी १९९२
– नवीन कलम २३९(AA) व २३९(AB) यांचा समावेश.
– राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्लीसाठी विधानसभा व मंत्रीमंडळाची तरतूद करण्यात आली.
– दिल्लीचा केंद्रशासित प्रदेश असा दर्जा कायम ठेवण्यात आला.
७० वी
२१ डिसेंबर १९९१
– कलम ५४ आणि २३९(AA) मध्ये दुरुस्ती करण्यात आली.
– केंद्रशासित प्रदेश असलेल्या राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्ली व पोन्डिचेरी यांचा राष्ट्रपती निवडणुकीच्या मतदारयादी मध्ये समावेश करण्यात आला.
७१ वी
३१ ऑगस्ट १९९२
– परिशिष्ट ८ मध्ये दुरुस्ती.
– कोंकणी, नेपाली व मणिपुरी यांचा अधिकृत भाषा म्हणून समावेश.
७२ वी
५ डिसेंबर १९९२
– कलम ३३२ मध्ये दुरुस्ती.
– त्रिपुरा विधानसभेमध्ये अनुसूचित जमातींना आरक्षण देण्यात आले.
७३ वी
२४ एप्रिल १९९२
– नवीन भाग ९ चा समावेश.
– पंचायत राज हे गावामध्ये तृतीय स्तराचे प्रशासन असेल यासाठी वैधानिक तरतूद करण्यात आली.
७४ वी
१ जून १९९२
– नवीन भाग ९(A) चा समावेश.
– स्थानिक स्वराज्य संस्था या नागरी भागामध्ये तृतीय स्तराचे प्रशासन याप्रमाणे कार्यभार पाहतील यासाठी वैधानिक तरतूद करण्यात आली.
७५ वी
१५ मे १९९४
– कलम ३३२(B) मध्ये दुरुस्ती.
– भाडे नियंत्रण न्यायाधिकरणच्या स्थापनेसाठी तरतूद.