-अशाप्रकारे संपूर्ण दिवाणी व निजामतीचे कार्य भारतीयांच्या माध्यमातून केले जाऊ लागले. त्याचा अधिकार मात्र कंपनीकडे होता. ह्याला दुहेरी शासनव्यवस्था असे नाव पडले.

०२. बंगालच्या सध्याच्या स्थितीत नबाब नामधारी व वास्तविक सत्ता कंपनीकडे असणे आवश्यक आहे असे क्लाइव्हचे मत होते. हे स्थिती स्वीकारली पाहिजे असे त्याने समितीला (Select Committee) ला कळविले आणि त्यासाठी त्याने काही कारणे दिली.

—–बंगालची पूर्ण सत्ता कंपनीने आपल्या हातात घेतली तर कंपनीचे खरे स्वरूप लक्षात येईल आणि त्या स्थितीत संपूर्ण भारत कंपनीच्या विरुद्ध एकत्र येईल.

—–बंगालमध्ये व्यापार करत असलेल्या फ्रेंच, डच कंपन्या सहजासहजी इंग्रज सत्ता मान्य करणार नाहीत व त्यामुळे त्यांच्याकडून आतापर्यंत नबाबाला मिळत असलेला कर कंपनीला मिळणार नाही.

—–बंगालची सत्ता कंपनीकडे आल्यास इंग्लंड व इतर परकीय शक्तींमध्ये कटुता येऊन ह्या शक्ती इंग्लंडविरोधी संयुक्त मोर्चा तयार करण्याची शक्यता निर्माण होईल.

—–शासनाची जबाबदारी सांभाळण्यास कंपनीकडे पुरेसे प्रशिक्षित अधिकारी नव्हते.

—–कंपनीचे संचालक मंडळही (Court of Directors) बंगालची सत्ता आपल्या हातात घेण्यास तयार नव्हते. त्यामुळे कंपनीच्या व्यापारावर परिणाम होईल असे त्यांना वाटत होते.